Plassen naast de kattenbak is het meest voorkomende gedragsprobleem waar katteneigenaars professionele hulp voor zoeken. Het blijkt ook de voornaamste reden te zijn om een kat naar het asiel te brengen. Plast jouw kat incidenteel of zelfs regelmatig naast de kattenbak? Lees dan zeker verder. Hou er wel rekening mee dat de informatie en adviezen in dit blokartikel geen vervanging zijn van een persoonlijk consult. Voor een diagnostisch onderzoek en aangepast behandelplan is het altijd aangeraden om een zowel een dierenarts als gedragsdeskundige te raadplegen.
Medisch probleem? Markeren of urineren?
Onzindelijkheid heeft in de meeste gevallen een medische reden. Als je kat naast de kattenbak plast, is de eerste stap dus altijd om onderliggende medische problemen uit te sluiten en/of aan te pakken. Er zijn heel wat aandoeningen die zich kunnen uiten in het plassen op ongewenste plaatsen. Ook een kat die pijn heeft of zich ongemakkelijk voelt, kan naast de kattenbak beginnen plassen. Laat dus in eerste instantie je kat grondig onderzoeken bij de dierenarts.
Het is ook belangrijk om een onderscheid te maken tussen markeren en urineren.
In het geval van urineren, laat je kat grote hoeveelheden urine achter op een horizontaal oppervlak. De kat doet dit in een gehurkte houding, meestal op een verborgen plaats. Het doel hiervan is om de blaas te legen.
Als een kat markeert daarentegen, is dit met de intentie om een communicatieve boodschap achter te laten. In de meeste gevallen sproeit een kat dan achterwaarts tegen een verticaal oppervlak. Er wordt een kleine hoeveelheid sterk ruikende urine achter gelaten. Het is een fabeltje dat enkel intacte katers zouden sproeien. Zij vertonen dit gedrag vaker maar zowel katers als poezen kunnen sproeien, ook als ze gecastreerd of gesteriliseerd zijn. Als jij je kat ziet sproeien of een straaltje urine tegen een object vindt, is het duidelijk dat het over markeren gaat. In andere gevallen, is het moeilijker om dit te achterhalen. Een kat kan namelijk soms ook horizontaal markeren.
Een aangename kattenbak
Wat de oorzaak van het plassen naast de kattenbak ook is, je kan best eerst de kattenbak zelf evalueren. Het ontwerp, de locatie en het management van de kattenbak dienen je kat aan te moedigen om haar behoefte op de kattenbak te doen.
Dit zijn de voornaamste aandachtspunten omtrent de kattenbak:
- Het aantal kattenbakken moet gelijk zijn aan het aantal katten (of sociale groepen) + 1 extra kattenbak.
- De kattenbakken staan op verschillende locaties. Twee kattenbakken naast elkaar, worden namelijk ervaren als één grote kattenbak.
- De kattenbakken worden het best geplaatst in een rustige locatie zonder drukte en veel voorbijgangers.
- De openingen van de kattenbak moeten zo gepositioneerd zijn dat de katten elkaar kunnen ontwijken. Plaats dus nooit twee kattenbakken met de openingen naar elkaar gericht.
- Zorg voor grote kattenbakken waar je kat comfortabel in kan draaien en rechtstaan. Dit geeft je kat de mogelijk om meer natuurlijk gedrag te vertonen.
- In het algemeen wordt het aangeraden om open kattenbakken te gebruiken. Dit moedigt je als eigenaar aan om de kattenbak sneller schoon te maken en voorkomt het vasthouden van geuren.
- Katten houden van geurloos en fijn gemalen kattenzand. Vermijd geurende poeders, roosters en voeringen.
- Verwijder dagelijks klonten urine en ontlasting. Gebruik enkel warm water en een zachte zeep bij het wekelijks tot maandelijks uitwassen van de kattenbak.
Elke kat is anders en heeft haar eigen voorkeuren. Misschien houdt je kat wel meer van een gesloten kattenbak of geeft ze de voorkeur aan een specifieke soort kattenbakvulling. Je kan dit uittesten door verschillende kattenbakken naast elkaar te zetten en te evalueren aan welke kattenbak je kat de voorkeur geeft.
Een goede leefomgeving
Markeergedrag bij katten wordt vaak veroorzaakt door stress in de leefomgeving. Denk bijvoorbeeld aan veranderingen, een nieuwe structuur, angsten en geuren of interacties met andere katten. Een kat zal dan als reactie markeren en de eigen geur achterlaten.
In het geval van urineren, zou het kunnen dat je kat de kattenbak niet (meer) durft te gebruiken door stressvolle omgevingsprikkels. Je kat heeft zo een afkeer voor de kattenbak ontwikkeld.
Een goede strategie om het plassen naast de kattenbak te voorkomen of op te lossen, is om te voldoen aan de omgevingsbehoeften van je kat:
- Zorg voor een veilige plek waar je kat zich beschermd voelt.
- Plaats een overvloed aan bronnen op verschillende locaties. Zeker wanneer meerdere katten in hetzelfde huishouden leven, moeten ze elkaar kunnen ontwijken wanneer ze willen eten, drinken, krabben, spelen, slapen of op de kattenbak gaan.
- Geef je kat(ten) de mogelijkheid om speel- en jaaggedrag te vertonen.
- Zorg ervoor dat de interacties met je kat(ten) positief, consistent en voorspelbaar verlopen. Ga je kat dus zeker niet straffen wanneer ze naast de kattenbak heeft geplast. Dit verergert namelijk de stress en daarmee ook het probleem.
- Hou rekening met de zintuigen van je kat. Sterke en nieuwe geuren of het verwijderen van de eigen geuren van je kat kunnen een bron van stress zijn.
De plek waar je kat ongewenst plast
Markeert of urineert je kat steeds op dezelfde plek(ken) in plaats van in de kattenbak? Dan kan je deze plaatsen minder aantrekkelijk maken of je kat de toegang tot deze gebieden ontzeggen. Zorg er natuurlijk wel eerst voor dat je bovenstaande tips hebt toegepast. Want als je niets aan de oorzaak van het gedrag doet, is de kans groot dat je kat gewoon een andere plek zoekt.
Met deze tips kan je de plek waar je kat ongewenst plast minder aantrekkelijk maken:
- Maak de plekken schoon met enzymatische reiniger om de urinegeur te verwijderen.
- Voorkom dat je kat opnieuw op deze plek kan plassen. Je kan er bijvoorbeeld een plastiek folie of een object met een onaangename geur of textuur plaatsen.
- Plast je kat vooral op textiel? Dan kan je het tapijt of de wasmand weghalen of de toegang tot je opgedekte bed blokkeren.
- Verander de functie van de plek door er een andere bron te plaatsen. De aanwezigheid van eten of drinken, ontmoedigt je kat om op deze plek te plassen. Speelgoed en verrijking kunnen dan weer voor een positieve associatie zorgen.
De oorzaak achterhalen en oplossen
Het zou kunnen dat het plassen naast de kattenbak veroorzaakt wordt door een specifieke prikkel of situatie. Om dit te achterhalen, doe je best beroep op een gedragsdeskundige die de geschiedenis en leefsituatie van je kat onderzoekt. Er wordt dan een op maat gemaakte behandeling voorstelt en het probleem wordt verder opgevolgd.
Als je kat naast de kattenbak plast, moet je dit altijd serieus nemen. Ga er niet zomaar vanuit dat het probleem zichzelf wel zal oplossen. Katten zijn van nature erg zindelijke dieren, dus het is een duidelijk teken dat je kat zich niet goed voelt. Daarnaast is het ook een lastig probleem voor jou als eigenaar. Laat het niet te ver komen en schakel tijdig hulp in.
Referenties:
- Carney, H. C., Sadek, T. P., Curtis, T. M., Halls, V., Heath, S., Hutchison, P., … & Westropp, J. L. (2014). AAFP and ISFM guidelines for diagnosing and solving house-soiling behavior in cats. Journal of feline medicine and surgery, 16(7), 579-598.
- Ellis, S. L., Rodan, I., Carney, H. C., Heath, S., Rochlitz, I., Shearburn, L. D., … & Westropp, J. L. (2013). AAFP and ISFM feline environmental needs guidelines. Journal of feline medicine and surgery, 15(3), 219-230.
- Herron, M. E. (2010). Advances in understanding and treatment of feline inappropriate elimination. Topics in companion animal medicine, 25(4), 195-202.
- Landsberg, G., Hunthauwen, W., & Ackerman, L. (2013). Feline housesoiling. In Behaviour problems of the cat and dog (pp. 281-295). Saunders Elsevier.
- Neilson, J. C. (2004). Feline house soiling: elimination and marking behaviors. Clinical techniques in small animal practice, 19(4), 216-224.
- Neilson, J. C. (2004). Thinking outside the box: feline elimination. Journal of Feline Medicine and Surgery, 6(1), 5-11.
- Rochlitz, I. (2009). Basic requirements for good behavioural health and welfare in cats. In BSAVA Manual of canine and feline behavioural medicine (pp. 35-48). BSAVA Library.
- Salman, M. D., Hutchison, J., Ruch-Gallie, R., Kogan, L., New Jr, J. C., Kass, P. H., & Scarlett, J. M. (2000). Behavioral reasons for relinquishment of dogs and cats to 12 shelters. Journal of Applied Animal Welfare Science, 3(2), 93-106.